Liefde...

‘Liefde, verliefd zijn. Wat is dat? Het is zo lang geleden’, zei de deelneemster tijdens de Odissi workshop die ik vorige week gaf. Het was een oudere Hindoestaanse dame, getrouwd met een horde aan kleinkinderen.

Tijdens de Odissi workshop behandelde ik los van de praktijk ook een stukje theorie, waarbij de Nava Rasa uit de Natyashastra (negen veelgebruikte emoties binnen de Indiase klassiek dans) ook een onderdeel was.

Eén van de Rasa’s is ook Sringara Rasa. De Koning van de negen Rasa’s.

Sringara Rasa wordt meestal vertaald als liefde, romantische liefde, aantrekkingskracht of schoonheid. Deze emotie wordt in de Indiase klassieke dans veelal gebruikt om weer te geven wat de menselijke geest aanspreekt en mooi vindt, wat ook liefde oproept. Sringaram Rasa kan gebruikt worden om de liefde tussen vrienden weer te geven, de liefde tussen een moeder en haar kind, vader en zijn kind, de liefde voor God, de liefde van een lerares voor haar studenten of bijvoorbeeld de liefde van jou naar je huisdier, planten of je auto. Liefde is Universeel en kent vele vormen en gevoelslagen.

Maar de liefde tussen een man en vrouw is veruit de meest populaire vorm van Sringaram Rasa. Met deze vorm van liefde wordt bijvoorbeeld uitgebeeld hoe een vrouw met zoete verwachting op haar geliefde wacht. Toen ik dat tijdens de workshop aan het uitbeelden was, als Radha die in het bos bij een boom op Krishna wachtte, schoten de deelnemers spontaan in de lach. Ik stelde hen de vraag: ‘Waarom lachen jullie zo’? Ik kreeg antwoorden zoals: ‘Tsja je gevoelens uiten, is zo lastig, en toch lijk je echt verliefd’. Ik deed alsof ik verliefd was en stelde me echt voor dat ik op dat moment Radha was.

Ik wilde het uitbeelden van de emotie vergemakkelijken voor de deelnemers dus stelde ik hen de vraag: ’Hoe kijkt Katrien naar Donald Duck als ze hem wil laten weten dat ze hem leuk vindt?’ Ik kreeg antwoorden zoals: ‘Ze kijkt hem diep in de ogen aan en kijkt dromerig’, of ‘ze knippert met haar ogen en tuit haar lippen met rode lippenstift, die ze eigenlijk nooit zet, alleen als Donald Duck een date met haar heeft’.

Toen ik hen vroeg hoe Donald Duck naar Katrien kijkt om haar te laten weten dat hij haar ook leuk vindt kreeg ik antwoorden zoals: ‘Zijn staartje van veertjes gaat omhoog en draait rondjes totdat hij zweeft’, of ‘zijn ogen puilen uit en mond gaat ineens wagenwijd open’, of ‘hij geeft haar rozen en bonbons’, of ‘zijn hart klopt zichtbaar heel erg hard en snel’ of zegt: ‘Ik vind je leuk’.

Ik zag in de bovenstaande antwoorden alle vier typen Abhinaya terugkomen, namelijk:

1. Angika Abhinaya (fysieke expressie);

2. Vachika Abhinaya (verbale expressie);

3. Aharya Abhinaya (kostuum en make-up);

4. Satvika Abhinaya (emotionele expressie waarbij Dhrishti bhedas, ookwel oogbewegingen, van cruciaal belang zijn voor het uiten van de subtielere lagen van emoties).

Het ijs was gebroken met de metafoor van Donald Duck en Katrien. De mooiste gezichtsuitdrukkingen van liefde kwamen tevoorschijn bij de workshopdeelnemers, ook bij de oma die deed alsof ze naar één van haar kleinkinderen keek. ‘Dit is ook liefde’, zei ze. Ik zei: ‘Ja, dat is het antwoord op je eigen vraag’.

Shringaram Rasa is zoveel meer dan liefde tussen een man en vrouw. Het is Universeel en Oneindig. Een verhaal of gevoelens overbrengen op een ander, gaat zo veel makkelijker met behulp van Abhinaya.

Binnenkort is het Valentijnsdag. Doe er je voordeel mee door de vier typen van Abhinaya te gebruiken, mocht je iemand willen laten weten dat je om diegene geeft.

Rajni Ghiraw